Roos Bähr• 18 december 2021 om 10:10

De nachtmerrie van de meeste zeilers: tijdens een nachtelijke rukwind (onweer) breekt opeens de mast die op de boot valt.

Afgezien van persoonlijke verwon­dingen door de vallende tuigage is het een heel karwei om de mast vrij van de boot te krijgen en hem kwijt te raken, en een noodtuig te construeren om mee naar land te kunnen komen. Je hebt misschien wel eens wereldomzeilers gezien die de haven binnen hinkten op een stomp en wat gehesen zeilen. Het staand want moet worden doorgezaagd of ­geknipt om te voorkomen dat de mast (of andere stukken tuigage) schade aan het dek of de romp veroorzaakt. Als je pech hebt, gebeurt dit in het donker op een ruwe zee die de boot met alles en iedereen aan boord alle kanten op smijt. Het komt niet vaak voor dat de hele mast opeens breekt. Vaker zal een stag beginnen te verslechteren, wat je kunt zien aan gebroken uitstekende strengen. Als dit niet vroeg ontdekt wordt, kan een stag breken, waardoor de mast naar beneden komt. Metaalmoeheid door cyclische belasting en vermoeide onderdelen is tijdens een langere oceaanoversteek of op oudere boten een grote zorg.

Het is niet eenvoudig om een roestvrij­ stalen draad door te knippen die niet meer onder spanning staat. Roestvrijstalen 1×19­ draad van 6, 8 en 10 millimeter is erg taai, dus een gewone betonschaar zal niet sterk genoeg zijn (en is moeilijk roestvrij te houden tijdens de opslag). Een haakse slijper op accu of een hydraulische draad­ schaar is waarschijnlijk de beste gok, maar nog steeds zwaar werk. Ze werken het best als ze niet overboord vallen of nat worden. De beste tip is een gewone ijzerzaag te kopen met extra geharde bi­metalen bladen. Bescherm de zaagjes tegen roesten door ze vacuüm te sealen.

Een veelvoorkomende oorzaak voor het breken van het voorstag is een niet goed geïnstalleerd rolsysteem voor de fok/ genua, waarbij het val om het voorstag gewikkeld raakt en iemand de schootlier gebruikt om het voorzeil in te rollen. De fout zit boven de bovenste valwartel, helemaal boven in het voorstag en is vanaf dek moeilijk te zien. Klim regelmatig in de mast om te kijken of er een staaldraad gedraaid is: tussen de strengen van de staaldraad zul je dan kleine spleetjes zien. Onder het varen kun je plat op je rug op het voordek gaan liggen en je tuigage bovenin met een verrekijker bekijken. Doe dit tijdens een oceaanoversteek om de andere dag, als je echt niet wilt dat je mast naar beneden komt. Als een stag breekt, ga je meteen de druk op het tuig aan die kant verlichten. Ga over de andere boeg liggen door een overstag of gijp, haal de zeilen neer en gebruik alle vallen om de mast tijdelijk te ondersteunen. Als je op de oceaan bent, zul je waarschijn­ lijk reservestagen van HMPE bij je hebben, of staaldraad en doe­het­zelfterminals (handelsnamen als Norseman, Sta­Lok, Blue Wave, Petersen) die je kunt vastschroeven. Daarvoor heb je geen hydraulisch walsgereedschap nodig, dat je alleen bij een professionele tuiger vindt. HMPE­lijn zonder mantel is heel bruikbaar om stagen te vervangen en kan gemakkelijk worden gesplitst. Een moeilijke stap is om iemand de mast in te krijgen om de vervangende verstaging te bevestigen. Op zee de mast inklimmen is gevaarlijk. Er zijn maststeps en/of een bootsmanstoel bij nodig. Je kunt misschien beter een nieuwe draad aan het uiteinde van de gebroken draad zetten. Daarvoor kun je vanaf dek werken.

Ben je benieuwd naar de rest van het verhaal? Wat moet je direct doen als de mast breekt? Waar breekt veelal een mast? Waarom moet je ook bij kleine scheurtjes in het staand want actie ondernemen? Welk gereedschap en welke materialen heb je nodig? En wat moet je weten over het gevolg van gebroken rondhouten? Je leest het allemaal in Zeilen 12/2021! Koop het nummer hier online in de webshop of lees (het artikel in) Zeilen hier digitaal. De editie is ook tot en met woensdag 23 december verkrijgbaar in de winkel. En wil je vanaf nu elke maand dit soort verhalen lezen? Word dan hier abonnee.

Dit artikel is afkomstig uit de Zeilen Veiligheidsgids, de nieuwste uitgave van Zeilen. Bestel hem hier.

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Mijn naam, e-mail en site bewaren in deze browser voor de volgende keer wanneer ik een reactie plaats.

Zeilen is hét platform voor zeilers, door zeilers. Elke maand een tijdschrift in printversie en digitaal. Dagelijks online met het laatste zeilnieuws.